| Description |
Xưa kia, gia đình người Tày thường tự trồng bông, kéo sợi và có khung dệt để làm ra sản phẩm làm của hồi môn cho con gái về nhà chồng, trao đổi, bán để tăng thu nhập và đáp ứng nhu cầu ăn. Để tạo được 1 sản phẩm dệt thực hiện nhiều công đoạn, từ cán bông, bật bông, quấn bông, kéo sợi, hồ sợi, dàn sợi… Dụng cụ dệt thổ cẩm gồm: khung dệt, guồng quay sợi, ống suốt, vải tồng, thẻ, pan. Người Tày có 2 kiểu dệt, dệt trơn và dệt có hoa văn (dệt thổ cẩm).
Để tạo hoa văn người ta phải lên “thẻ” bố trí các sợi dọc theo trình tự định trước: dàn sợi trên khung cửi, luồn bìa, cài sợi lên go - chất liệu bằng vỏ đay đứng vuông góc với mặt phẳng của dàn vải. Tuỳ theo khổ rộng của hoa văn cần dệt, số lượng các sợi go tương ứng với số lượng các sợi dọc của phần đó. Mỗi sợi dọc cài với 1 sợi go và kìm giữa bằng một que tre nhỏ (slẻ) cài ngang tấm gỗ. Hệ thống “khau” và “slẻ” chính là đồ án “âm” của mỗi mô típ hoa văn do người thợ dệt thiết kế trên khung cửi. Khi dệt hoa văn, người thợ đạp 1 bên guốc để nhắc các sợi dọc, tương ứng với mỗi lần luồn con thoi (mặc thẩu) kéo sợi ngang và 1 lần cải chỉ màu vào các mô típ hoa văn do bộ go quy định.
Trong bố cục của một tấm thổ cẩm thường có 2 loại hoa văn cơ bản là hoa nền (đường viền khung, đường nền xen giữa các ô hoa văn và thường dùng các loại màu sẫm) và hoa nổi (hoa lê, hoa hồi, hoa tám cánh, hoa quả trám hay quả cau, hoa nhội).
Các sản phẩm gồm có: mặt chăn (nả phà), màn che (phứn mản), mặt địu (nả đa), túi đeo (thông lài). Các loại hoa văn tiêu biểu gồm: hoa văn hình lá mía dùng làm rèm cửa, tã trẻ em; hoa văn hồ tiêu dùng khi làm khăn quàng; các loại hoa văn dùng khi làm mặt địu, mặt chăn...
|
