| Description |
Theo tiếng Sán Dìu thì soọng có nghĩa là hát, cô có nghĩa là ca. Soọng cô là là một thể loại dân ca trữ tình của dân tộc Sán Dìu, với lời hát đối đáp nam nữ. Soọng cô được viết theo thể “thất ngôn tứ tuyệt”, do chính những người nông dân sáng tạo nên, được lưu truyền từ đời này sang đời khác, chủ yếu bằng truyền miệng hoặc được ghi chép lại bằng chữ Hán cổ.
Lời đặt theo thể thất ngôn tứ tuyệt, chép bằng chữ Hán, được truyền khẩu; có 3 phần là gọi, kể và đáp. Họ hát vào lúc nông nhàn, giao duyên nam nữ, khi quây quần bên bếp lửa với quan niệm, sẽ được thần bếp phù trợ. Chủ đề gắn với các sinh hoạt hàng ngày, khi có khách đến nhà, khi có bạn, chúc xóm làng, làm quen, giao duyên nam nữ và tiễn bạn.
Soọng cô có hai dạng thức là hát giao duyên gắn với đời sống sinh hoạt, lao động sản xuất (hỵ soon soọng cô) và hát đối đáp trong lễ hội, lễ cưới (sếnh ca chíu cô). Ở dạng thức thứ nhất, nội dung hát vừa để tìm hiểu, có khi để trổ tài. Ở dạng thức thứ hai phải hát theo các bài bản, giai điệu bắt buộc (giai đoạn thực hiện các nghi lễ cưới xin). Nếu hát ở trong nhà thì phải hát theo trình tự để thể hiện tính trang trọng của nghi lễ (hát chào thần thánh, tổ tiên, các cụ cao niên, rồi đến cha mẹ, họ hàng, làng xóm… sau đó mới bắt đầu vào nội dung hát); khi hát ở ngoài trời thì có thể ứng tác lời ca phù hợp với hoàn cảnh cụ thể, thể hiện sự sáng tạo, linh hoạt của người hát. Những câu hát ấy như những lời chúc phúc cho cô dâu chú rể, cho gia đình hai họ. Dù ở dạng thức nào thì hát Soọng cô cũng đòi hỏi người hát phải có vốn hiểu biết sâu rộng, nhanh trí, thông minh, có tài ứng đối, giỏi đặt lời mới cho các bài ca, giai điệu.
Nhịp hát ổn định về trường độ, thường sử dụng nhịp 2/4, 4/4; âm vực không quá lớn, quãng âm luôn kế tiếp nhau đều đều, ít lên bổng xuống trầm đột ngột, ít đột biến luyến láy.
|
