| Description |
Hát sắc bùa ở xã Phú Lễ (tỉnh Bến Tre) ra đời khoảng giữa cuối thế kỷ XVIII, là một hình thức sinh hoạt văn nghệ dân gian tập thể có tính chất lễ nghi nông nghiệp pha trộn với ma thuật Đạo giáo, chủ yếu diễn ra vào dịp Tết Nguyên đán để cầu bình an và xua đuổi tà ma. Nghệ thuật hát sắc bùa Phú Lễ được kết hợp nhiều hình thức của nghệ thuật dân gian, gồm: hát, múa và diễn xướng sân khấu sơ khai, hình thức cử hành nghi lễ phù hợp với trình độ tư duy và cảm thụ nghệ thuật của cư dân nông nghiệp. Đây là hình thức hát dân ca cổ nhất tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, có nguồn gốc từ vùng Nam Trung Bộ.
Nhạc cụ gồm đàn cò, trống cơm, sanh tiền, sanh cái, lời hát là những câu thơ có sẵn vừa mang tính nghi lễ xen lẫn tính phù chú xua đuổi tà ma, vừa chúc tụng. Đội hát có ít nhất 4 người, có 1 ông bầu chỉ huy, người hát vừa là nhạc công, vừa là diễn viên. Đội hát vừa đi vừa gõ trống kéo đàn… đến phục vụ cho những gia đình có nhu cầu. Tùy thuộc vào nghề nghiệp của chủ nhà mà hát chúc tụng cho phù hợp. Các bài hát sắc bùa có nhạc điệu giống nhau, dễ hát, dễ nhớ và gần gũi với đời sống dân dã, thường được sáng tác sẵn và học thuộc. Tuy nhiên, tùy vào hoàn cảnh, các ông bầu còn sưu tầm cả những sáng tác mới để cải biên thành lối hát sắc bùa.
Ngoài hát, trong nghi lễ sắc bùa còn có phần múa, chủ yếu là do các nghệ nhân chơi sanh tiền đảm nhận. Hình thức này đã và đang bị mai một, nhiều nơi chỉ đánh sanh tiền chứ không múa. Hơn nữa, các nghi thức có tính phù chú, trừ ma đuổi tà cũng ngày càng ít đi và đã giản lược so với trước.
Năm 2017, Hát sắc bùa Phú Lễ được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Hiện nay, Hát sắc bùa Phú Lễ đang có nguy cơ mai một do nhu cầu thưởng thức và môi trường diễn xướng không còn phù hợp. Bởi vậy, chính quyền địa phương cần có cơ chế, chính sách để bảo tồn loại hình nghệ thuật độc đáo này.
|
