| Description |
Theo văn hóa truyền thống trong cộng đồng người Ê Đê, mỗi con người từ khi sinh ra ai cũng được tổ chức cúng và đeo vòng 7 lần, từ thấp đến cao tương đương từng ché rượu. Trong đó lễ cúng ché bảy là lễ cúng lớn nhất và người đó được coi là trưởng thành, lớn khôn. Tại đây, nhiều nét văn hóa đặc sắc của người Ê Đê được thể hiện như: tín ngưỡng thờ Giàng, Thần núi, Thần sông; cúng bến nước, cúng đầu làng, cúng đeo vòng; văn hóa cồng chiêng, ẩm thực, múa Chinh Krứ; trang phục quần, áo, mũ; các dụng cụ âm nhạc như sáo, tù và; các vật dụng thể hiện sức mạnh săn bắn như dao, khiel, bầu nước…
Mpú toh kông - nghi lễ thiêng, đánh dấu sự công nhận của cộng đồng với một người đàn ông trưởng thành. Thời điểm tổ chức là khi một người đàn ông vào tuổi trưởng thành hoặc sau đó. Lễ do gia đình đứng ra lo liệu và được tất cả dân làng dự chia vui. Ngày đầu, người được cúng ra bến nước của làng mình trước sự chứng giám của Yàng (trời) và thần bến. Người này sẽ gội đầu và hứng nước vào quả bầu eo mang về làm lễ cúng Yàng. Họ tổ chức trong 5 ngày liên tục với lễ vật chủ yếu là rượu cần và gà. Cúng xong, thầy cúng đeo chiếc vòng đồng do người thân chuẩn bị sẵn vào tay người được cúng để khẳng định họ đã đủ sức mạnh và có thể gánh vác công việc. Trong nghi lễ, cồng chiêng được thực hành cùng với các điệu nhảy, điệu múa truyền thống.
Người Ê Đê ở Phú Yên quan niệm, mỗi con người làm được đủ các lễ này mới thấy yên tâm và theo độ tuổi, lễ vật cúng cũng tăng dần lên. Lễ cúng trưởng thành nói riêng cũng như các nghi lễ vòng đời của người Ê Đê ở Phú Yên thể hiện sự kết nối giữa gia đình và cộng đồng. Qua các nghi lễ này, các phong tục, tập quán xã hội, trang phục truyền thống được duy trì, văn hóa cồng chiêng cũng được thực hành tạo nên giá trị văn hóa đặc sắc của người Ê Đê ở Phú Yên. Với những giá trị tiêu biểu, Lễ cúng trưởng thành của người Ê Đê ở Phú Yên được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2018. |
